We schreven al eerder over alle ins en outs van de prostaat in het blogartikel ‘de prostaat, een klier met impact’. In deze blog zoomen we in op de werking van een aantal voedingsstoffen die op een natuurlijke wijze de normale werking van de prostaat en onderste urinewegen ondersteunen, zoals zaagpalm of Serenoa repens en pompoenpit of Cucurbita pepo.
Inhoudsopgave
- Zaagpalm; vol werkzame stoffen
- Androgene hormonen en de prostaat
- Remmen van enzym 5-alpha-reductase en DHT
- Cucurbita pepo bij Benigne Prostaat Hyperplasie (BPH)
- Andere belangrijke voedingsstoffen: lycopeen en lijnzaad
- Leefstijl en voeding zijn belangrijk
- Meer lezen over de prostaat?
Androgene hormonen en de prostaat
Het zijn vooral de androgene geslachtshormonen testosteron en dihydrotestosteron (DHT) die een rol spelen in het functioneren van de prostaat. Het enzym 5-alpha-reductase zet, in het steroïdenmetabolisme, de iets minder actieve voorloper testosteron om in het potentere en biologisch actieve DHT. Dit is normaal gezien een fysiologisch proces voor de man waarbij processen horen zoals de aanmaak van spiermassa, groei van lichaamsbeharing en spermaproductie. Als het enzym 5-alpha-reductase te actief is, dan wordt er te veel testosteron omgezet in DHT. DHT functioneert als een groeihormoon en bevordert de benigne (goedaardige) groei van de prostaat. Specifiek op dit mechanisme kunnen we ingrijpen met bepaalde voedingsstoffen.
Zaagpalm; vol werkzame stoffen
Saw palmetto, Serenoa repens, Sabal serrulata, zaagpalm of zegepalm zijn verschillende namen voor dezelfde plant met lange groene bladeren die vooral in Midden- en Zuid-Amerika groeit. De plant produceert kleine besjes met actieve werkzame stoffen, zoals vrije vetzuren (laurinezuur, oliezuur en myristinezuur), fytosterolen (bèta-sitosterol, campesterol, stigmasterol) en bioflavonoïden. De gunstige invloed van zaagpalm op de prostaat en lagere urinewegen is een claim die wordt onderzocht door de Europese Commissie. De effecten van zaagpalm, met name in het remmen van het enzym 5-alfa-reductase, zijn echter goed bestudeerd en gedocumenteerd.
Remmen van enzym 5-alpha-reductase en DHT
Een goedaardige prostaatvergroting kan regulier behandeld worden met medicatie die eveneens het enzym 5-alfa-reductase remt, zoals het medicijn Finasteride. Veelvoorkomende bijwerkingen hiervan zijn echter erectiestoornissen en een verminderd libido. Ook zaagpalm heeft de capaciteit om 5-alfa-reductase te remmen, waardoor er minder testosteron in DHT wordt omgezet. Het zijn met name de vrije vetzuren, zoals laurinezuur, die hieraan bijdragen. Het fytosterol bèta-sitosterol kan ondersteunen bij prostaatontsteking (zie Kwon). Het zijn dus de verschillende componenten uit zaagpalm samen die zorgen voor de gunstige effecten.
Cucurbita pepo bij Benigne Prostaat Hyperplasie (BPH)
De zaden van de pompoen, pompoenpit of Cucurbita pepo, zijn rijk aan vitamines, mineralen, onverzadigde vetten en antioxidanten. Het zijn vooral de vetoplosbare bestanddelen (fytosterolen en carotenoïden) en wateroplosbare bestanddelen (polyfenolen en tetracyclische triterpenoïden zoals cucurbitine) in pompoenpit die gunstige effecten hebben bij lagere-urinewegklachten door BPH. Ook deze claim wordt nog verder onderzocht door de Europese Commissie. In het literatuuroverzicht van Antoniou worden de effecten van pompoenpit toegeschreven aan het remmen van 5-alpha-reductase, aan het verminderen van INF-Y gemedieerde ontstekingsactiviteit en DHT-binding en aan spierontspanning door afgifte van stikstofmonoxide.
Andere belangrijke voedingsstoffen: lycopeen en lijnzaad
Ook diverse andere nutriënten zijn interessant in het licht van het thema van dit blogartikel. Zink, selenium en vitamine E zijn bijvoorbeeld belangrijk omdat ze cellen beschermen tegen oxidatieve stress. Lycopeen ondersteunt de prostaatfunctie (claim eveneens onderzocht door de Europese Commissie) door remming van groeifactoren en 5-alpha-reductase. Camellia sinensis, ofwel de theestruik, heeft beschermende effecten voor de lagere urinewegen. Tot slot staat lijnzaad, ofwel Linum usitatissimum bekend om het gunstige effect op de regulatie van de hormonale activiteit. Specifiek voor de prostaat gaat het om anti-inflammatoire activiteit, remming van 5-alpha-reductase en remming van de groei door modificatie van de groeifactoren (zie Antoniou).
Leefstijl en voeding zijn belangrijk
Tot slot kunnen ook een overschot aan oestrogeen, ten opzichte van testosteron, en hoge insulinespiegels bijdragen aan de groei van de prostaat. Een gezonde leefstijl met voldoende beweging en voeding vol biologische groenten, fruit, noten, peulvruchten, gezonde granen, vis en meervoudige onverzadigde vetzuren vormen een goede basis. Het mediterraan voedingspatroon staat niet voor niets bekend als ‘rijk aan antioxidanten en ontstekingsremmend’. Een goede hormonale balans handhaaf je met een stabiele bloedsuikerspiegel. Minder vaak eten op een dag, minder inname van bewerkte koolhydraten, intermittent fasting, calorierestrictie en nuchter bewegen of bewegen voor de maaltijd zijn interventies die hierop een gunstig effect hebben.
Meer lezen over de prostaat?
- Blogartikel vol praktische leefstijltips: De prostaat, een klier met impact
- Wetenschappelijk artikel ReThink Foundation: Prostaat, eierstokken en epigenetica
- Review op PubMed: Kwon, Y. (2019) Use of saw palmetto (Serenoa repens) extract for benign prostatic hyperplasia. Food Science and Biotechnology, 28(6): 1599-1606
- Literatuurstudies op Pubmed: Antoniou, V. (2023) Role of Phytotherapy in the Management of BPH: A Summary of the Literature. Journal of Clinical Medicine, 12(5): 1899